Als ’theoloog op sneakers’ krijg ik weleens vragen over religie. Dus ik beantwoord er hier één die gaat over het beeld van de westerse vrouw. In onze christelijke cultuur neemt maagdelijkheid van de vrouw ten onrechte een bijzondere plaats in. (Maagdelijkheid van mannen is blijkbaar geen issue.)
De Heilige Maagd Maria, de moeder van Jezus, diende eeuwenlang als rolmodel voor vrouwen en meisjes. Behalve dat ze maagd was, was ze ook nog eens de moeder van God. Ze legde de lat dus best hoog. Dat vrouwbeeld voedde de verwachting dat jonge vrouwen als ‘maagd’ direct een stapje doorschoven naar ‘moeder’, als pionnen op een bordspel: U wordt moeder. Ga niet langs start. U ontvangt geen 200 euro.
Maar… Maria was géén maagd! Dat beeld ontstond door een vertaalfout. De schrijvers van het Nieuwe Testament lazen de Griekse vertaling van het Oude Testament (geschreven in het Hebreeuws en Aramees). De vertalers hadden het Hebreeuwse woord ‘almah’ vertaald met het Griekse woord ‘parthenos’. En daar ging het fout! Almah betekent namelijk uitsluitend ‘jonge vrouw’, maar parthenos betekent ‘maagd’ (en soms ook ‘jonge vrouw’). Het Hebreeuws woord voor maagd is ‘bethulah’, dus daarom weten we zeker dat de Hebreeuwse schrijvers van het Oude Testament schreven over een ‘jonge vrouw’ omdat ze specifiek het woord almah gebruikten.
Toen de evangelisten Mattheüs en Lucas over Jezus schreven lazen ze ter inspiratie in het Oude testament voorspellingen over ‘een maagd’ (parthenos) die een kind zou baren. Maar volgens de oorspronkelijke Hebreeuwse tekst gingen deze verwijzingen juist over een ‘jonge vrouw’ (almah) die een kind zou baren. Ze copy-pasten dus de Griekse vertaalfout van het Oude Testament naar het Nieuwe Testament.
Dat kwam ze goed uit, want het maakte Jezus nog specialer. Geboren worden uit een maagd klinkt cooler dan geboren worden uit een jonge vrouw. En in die tijd telde je als wonderdoener niet mee als je niet op een bijzondere manier geboren was. Door de geschiedenis heen zijn in alle culturen vele verhalen te vinden over opmerkelijke bevruchtingen, zwangerschappen en geboortes. De schrijvers van de evangelies konden Jezus dus niet laten achterblijven op de rest.
De laatste decennia is in de meeste uitgaven van de Bijbel de vertaalfout gecorrigeerd. Maria is dus nu gewoon weer een jonge vrouw. Maar daarmee zijn eeuwenoude denkbeelden niet zomaar verdwenen. Door een vergissing werd de belangrijkste vrouw in het Westen gebombardeerd tot maagd en daarmee werd binnen de christelijke cultuur de vrouwelijke seksualiteit verder onderworpen aan verwachtingen en vooroordelen. Blijf dus altijd zelf kritisch nadenken. Geniet, maar geloof met mate.